fotografeer.nl

Objectief beeldhoeken

Beeldhoeken

Waneer de brandpuntsafstand toeneemt, neemt de beeldhoek af.

In deze 4 foto's is steeds verder ingezoomd van 70 tot 200 mm. In elke stap neemt de brandpuntsafstand toe en neemt de beeldhoek af.

Beeldhoek berekening

De diagonale beeldhoek ${\alpha }^{\mathrm{}}={\mathrm{2\; arctan}}^{\mathrm{}}\left(\frac{d\mathrm{}}{\mathrm{2f}\mathrm{}}\right)$ wordt berekend aan de hand van de brandpuntsafstand ($f\mathrm{}$) en de diagonaal ($d\mathrm{}$) van het lichtgevoelig oppervlak.

Afmetingen

De diagonaal ($d\mathrm{}$) kan worden bepaald aan de hand van de afmetingen van het lichtgevoelig oppervlak met de stelling van Pythagoras $a^2+b^2=c^2$ . Of hier toegepast als $d=\sqrt{b^2+h^2}$ met de breedte ($b\mathrm{}$) en hoogte ($h\mathrm{}$) van het lichtgevoelig oppervlak.

Verhoudingen lichtgevoelig oppervlak

Deze afbeelding toont de verhoudingen tussen veelgebruikte film en sensor afmetingen.

Beeldhoek tabel

De onderstaande tabel toont de veschillende beeldhoeken voor veelgebruikte brandpuntsafstanden bij een full-frame (24x36 mm) formaat van het lichtgevoelig oppervlak.

Objectief eigenschappen

Groothoek

Een groothoek objectief heeft een grote beeldhoek, een groot scherptediepte bereik en overdrijft het perspectief.

Grote beeldhoek

Door de grote beeldhoek zie je, bij gebruik van een groothoekobjectief, veel van de omgeving. Hierdoor wordt het onderwerp in context geplaatst en geeft de foto een gevoel van ruimte.

Groot scherptediepte bereik.

Het scherptediepte bereik van groothoekobjectieven loopt vanaf vlak bij de lens tot ∞ (oneindig). Hierdoor worden alle beeldelementen in de foto scherp afgebeeld (tenzij ze zich heel dicht bij de lens bevinden). Daarom vindt je in kleine compact camera's en mobiele telefoons vaak vaste groothoek lenzen.

Het scherptediepte bereik is zowel afhankelijk van het gekozen type lens, als van het gekozen diafragma . Bij gelijke instelafstand en diafragma heeft een groothoekobjectief een veel grotere scherptediepte dan een tele-objectief.

Groothoekobjectief overdrijft het perspectief

Objecten lijken verder van elkaar dan ze in werkelijkheid zijn. Dit geeft een gevoel van ruimte. Beeld-elementen dicht bij het objectief worden extra groot en elementen ver van de lens worden extra klein. Let op de grote koplamp en het verschil in grootte van het voor- en achterwiel. Zie ook Tips - Perspectief.

Normaal

Een normaal objectief heeft een beeldhoek vergelijkbaar met het menselijk oog, gemiddeld scherptediepte bereik en een perspectief vergelijkbaar met het menselijk oog. Probeer ook eens de interactieve Nikkor objectieven simulator om een beter idee van het verloop van beeldhoeken te krijgen.

Normale beeldhoek

De beeldhoek van normale objectieven is vergelijkbaar met de beeldhoek van het menselijk oog. Voor normale objectieven geldt dat de brandpuntsafstand ($f\mathrm{}$) ongeveer gelijk is aan de diagonaal ($d\mathrm{}$) van het lichtgevoelig oppervlak, dus $f\mathrm{}\approx d\mathrm{}$. Meer over beeldhoeken in Tips - Objectief beeldhoeken.

Normaal scherptediepte bereik.

Het scherptediepte bereik van normale objectieven is gemiddeld te noemen. Het scherptediepte bereik is zowel afhankelijk van het gekozen type objectief, als van het gekozen diafragma.

Normaal perspectief

Normaal objectieven hebben een normaal perspectief, vergelijkbaar met het menselijk oog. Zie ook Tips - Perspectief.

Tele

Een tele objectief heeft een kleine beeldhoek, een klein scherptediepte bereik en beperkt het perspectief.

Kleine beeldhoek

De beeldhoek van tele-objectieven is beperkt, waardoor je onderwerpen op grote afstand beeldvullend kunt fotograferen.

Klein scherptediepte bereik.

Het scherptediepte bereik van tele-objectieven is gering. Voor deze foto werd scherpgesteld op de bassist. De zangeres en violiste op de voorgrond liggen buiten het scherptediepte bereik. Het scherptediepte bereik is zowel afhankelijk van het gekozen type objectief, als van het gekozen diafragma .

Tele-objectief beperkt het perspectief

In deze menigte lijken mensen veel dichter bij elkaar te lopen, dan in werkelijkheid het geval was. Een teleobjectief veroorzaakt een "plat perspectief". Zie ook Tips - Perspectief.

Objectief categoriën

Enkelvoudige lens

Een eenvoudig voorbeeld van een lens is een vergrootglas .

Objectief

Een objectief is een samenstelling van lenzen met vaste en beweegbare onderdelen. De beweegbare delen maken het mogelijk om scherp te stellen en te zoomen. In deze fototips gebruiken we daarom de term "objectief" voor een samenstelling van lenzen en de term "lens" voor een enkele lens. Dit is een dwarsdoorsnede van een Nikkor objectief waarin de verschillende onderdelen duidelijk zichtbaar zijn.

Bekijk ook een dwarsdoorsnede van een Leica objectief .

Categoriën

Om de eigenschappen van objectieven beter uit te kunnen leggen gaan we even terug in de tijd toen er alleen objectieven met een vast brandspuntafstand bestonden en het zoomobjectief nog niet was uitgevonden. Misschien heb je wel eens een TV camera uit de jaren 50 gezien in een museum. Deze hadden een roterende plaat met objectieven uit de onderstaande categoriën, waarvan er één tegelijk gebruikt kon worden. De drie meest voorkomende objectief-categoriën zijn:

• groothoek
• normaal
• tele

Voor meer informatie over professionele TV camera's uit het heden en verleden, bezoek www.tvcameramuseum.org.

Brandpunt

Gebruik de zon en een vergrootglas om de zonnestralen in één punt op een stuk papier te concentreren. Dit punt noemen we het brandpunt (F). De afstand van de lens tot het brandpunt heet de brandpuntsafstand (f).

Beeldhoek

Het menselijk oog heeft een beeldhoek van ongeveer 45°. Groothoek objectieven hebben een beeldhoek van ruwweg 114° tot 63°. Een normaal objectief heeft een vergelijkbare beeldhoek met het menselijk oog van 45°. Tele objectieven hebben een beeldhoek vanaf 35° totaan enkele graden. De beeldhoek is niet alleen afhankelijk van de brandspuntsafstand, maar ook van de diagonaal van het lichtgevoelige oppervlak (b.v. film , CCD of CMOS censor ). Bovenstaande waarden zijn gebaseerd op een oppervlak van 24x36 mm van het kleinbeeldformaat (= full-frame).

Zoomobjectieven

Zoomobjectieven hebben een variabele brandspuntafstand binnen een bepaald bereik. Zo loopt het bereik van een 24-70 mm objectief van groothoek tot licht tele en kan je elke willekeurige brandpuntsafstand tussen 24 en 70 mm instellen. Hier is een 35-105 mm objectief afgebeeld op een Nikon F-801s.

Vaste objectieven

Vaste objectieven hebben een vaste brandpuntafstand. Bij een vaste diagonaal van het lichtgevoelig oppervlak in de camera is de beeldhoek altijd gelijk. Dit zie je tegenwoordig vooral terug in camera's in telefoons. Ook voor spiegel-reflex camera's zijn nog steeds objectieven met vaste brandpuntsafstand verkrijgbaar. Deze hebben minder bewegende delen en minder lens componenten en zijn daarom vaak sneller, lichtgevoeliger, scherper en voordeliger.

Eigenschappen

Het is belangrijk om te weten wat voor type objectief je gebruikt (of hebt ingesteld met je zoomobjectief). Elk type objectief heeft namelijk andere eigenschappen die van grote invloed zijn op je foto. Meer hierover in Tips - Objectief eigenschappen.

Perspectief

Verhoudingen

Het woord perspectief heeft verschillende betekenissen. In het kader van deze fototips bedoelen we hiermee:

• de onderlinge verhoudingen tussen beeldelementen.

Deze verhoudingen geven een gevoel van diepte in een afbeelding op een plat vlak.

Iedereen kent het effect dat bomen van dezelfde lengte langs een weg kleiner lijken, naarmate ze verder weg staan. De weg lijkt steeds smaller te worden, totdat de zijden samenkomen in het verdwijnpunt aan de horizon.

Verplaatsing verandert perspectief

Zodra je de afstand tot het onderwerp verandert, wijzigt het perspectief. Dit zie je iedere dag gebeuren, zodra je loopt, fietst of auto rijdt.

Een paar stappen dichterbij

Ten opzichte van de vorige foto is de plant een stuk groter, terwijl de rotsformatie en de kamelen op de achtergrond even groot zijn gebleven.

Gelijk perspectief bij zoomen

Door te zoomen kun je een onderwerp dichterbij halen. De onderlinge verhoudingen van de beeldelementen blijven echter ongewijzigd.

Verschil zoomen - verplaatsen

Het perspectief wijzigt, als de afstand tot het onderwerp verandert. Bij zoomen blijft het perspectief gelijk.

Groothoeklens overdrijft het perspectief

Objecten lijken verder van elkaar dan ze in werkelijkheid zijn. Dit geeft een gevoel van ruimte. Let op de grote koplamp en het verschil in grootte van het voor- en achterwiel.

Telelens drukt het perspectief samen

In deze menigte lijken mensen dichter bij elkaar te lopen, dan in werkelijkheid het geval was.

Groothoek

Nog een voorbeeld, nu van hetzelfde onderwerp. Eerst met een groothoek.

Tele

En dan met tele.

Compositie

Vlakverdeling

Bij deze foto is meteen na het scherpstellen afgedrukt. Het onderwerp en de horizon staan in het midden van de foto. Door een andere vlakverdeling of compositie te gebruiken, zou de foto beter tot z'n recht komen.

Uit het midden

Door het onderwerp en de horizon uit het midden te plaatsen, krijg je meer natuurlijke verhoudingen.

Gulden Snede

De Gulden Snede is een verhouding die veelvuldig in de natuur voorkomt. Dit wordt in de fotografie vaak simpel maar doeltreffend via de Regel van Derden als volgt toegepast. Verdeel het beeldvlak zowel horizontaal als verticaal in 3 gelijke stukken.

Regel van Derden

Plaats bij landschappen de horizon op een van de horizontale lijnen. Probeer om belangrijke beeld-elementen, zoals hier de zon, in de buurt van een kruispunt van een horizontale en verticale lijn te plaatsen.

Personen

Zorg dat de ogen ongeveer op 1/3 van de bovenkant liggen.

Dit geldt nog steeds als je verder van de personen vandaan staat.

Of een groep fotografeert.

Diagonaal methode

Een recent onderzoek naar de onnauwkeurigheid van de Regel van Derden bracht de ontdekking van de Diagonaal methode.

Scherpstellen

Handmatig scherpstellen

Wanneer je door de zoeker van je camera kijkt, zie je in het midden van het matglas een optisch hulpmiddel om scherp te stellen. Met de scherpstelring op de lens stel je handmatig scherp.

Auto-focus

Een camera met automatische scherpstelling (autofocus), stelt meestal scherp wanneer de ontspan-knop half wordt ingedrukt op het onderwerp in het midden van het matglas. De manier van scherpstellen verschilt per camera. Raadpleeg de gebruiks-aanwijzing van je camera.

Stel scherp

Richt het midden van je zoeker op het (deel van het) onderwerp wat je scherp wilt hebben. Stel scherp met de scherpte-ring of door de ontspan-knop half in te drukken.

Zwaar onscherp

Op deze foto is geen enkel punt scherp.

Onscherpte

Door niet (goed) scherp te stellen worden details van het onderwerp wazig. Hier werd niet goed scherpgesteld. De scherpte ligt op de achterkant van het haar en de kimono bij de hals, maar het gezicht is onscherp. Bij gebruik van een telelens met een groot diafragma is de scherptediepte gering. Stel daarom bij portretten altijd op de ogen van de persoon scherp.

Scherpte-diepte

Elementen in de foto die dichter of verder van de camera liggen dan het onderwerp worden onscherp. Voor deze foto werd scherpgesteld op de bassist. De zangeres en violiste in de voorgrond liggen buiten het scherptediepte bereik.

Bewegings-onscherpte

Wanneer je uit de hand een foto neemt, bij te weinig licht, treed bewegingsonscherpte op. Bij weing licht gebruikt een camera een lange sluitertijd waardoor de sluiter lang open staat. Wanneer de camera beweegt tijdens het belichten met een lange sluitertijd, wordt je onderwerp wazig afgebeeld, zoals in deze foto.

Gedeeltelijke bewegingsonscherpte

Gedeeltelijke bewegingsonscherpte kan je gebruiken om een indruk van beweging te suggeren, zoals in deze foto van een motorrijder. De foto wordt genomen vanaf een ander voortuig dat zich met dezelfde snelheid voortbeweegt. Hierdoor staat de motorrijder stil ten opzichte van de camera, maar treed in de weg, berm, achtergrond en wielen bewegingsonscherpte op.

Beelduitsnede

Isoleer het onderwerp

Een overvloed aan beeldelementen leidt de aandacht weg van het onderwerp. Datgene wat niets met je onderwerp te maken heeft kan je daarom het beste weglaten. Om dit te bereiken, moet je meestal dichter naar je onderwerp toe.

Zoomen

Je kan je onderwerp ook isoleren door te zoomen. Onthoudt dat het resultaat van zoomen anders is, dan wanneer je de afstand verandert. Meer hierover in Tips - Perspectief.

Afstand nemen

Soms moet je juist verder weg gaan staan om alles erop te krijgen. De vlaggenmasten en de zijkant van het gebouw onbreken. Het was hier beter geweest om enkele meters naar achter te gaan staan. Of om een objectief met een grotere beeldhoek te gebruiken.

Introductie

Welkom bij fotografeer.nl

Hier vindt je praktische tips die je helpen betere foto's te maken. Deze tips zijn gebaseerd op meer dan 35 jaar ervaring als amateur-fotograaf. Veel plezier met het fotograferen!

© 1979-2018 Peter van Loon - fotografeer.nl

Voordat je een foto neemt

Maak er een gewoonte van om deze handelingen uit te voeren, voordat je de ontspanknop volledig indrukt.

• Beelduitnede bepalen
• Scherpstellen
• Vlakverdeling bepalen

Aandachtspunten

Andere zaken die de foto beïnvloeden:

• Licht - Contrast
• Licht - Kleurtemperatuur
• Licht - Tegenlicht
• Perspectief
• Vogelperspectief
• Objectief - Categoriën
• Objectief - Eigenschappen
• Objectief - Beeldhoeken
• Diafragma
• Sluitertijd
• Filmgevoeligheid